Welke maatregelen zijn nodig om de Duitse economie te herstellen?

Met een economische groei van +0,4% in 2025 en +0,9% in 2026 scoort Duitsland het laagst van alle grote economische landen in de eurozone. De recessie van de afgelopen twee jaar wordt weliswaar afgeschud, maar duurt het nog jaren voordat Duitsland weer economisch gezond is. Dit heeft gevolgen voor de economieën van België en Nederland, die sterk afhankelijk zijn van de export naar Duitsland. We hebben tien strategische maatregelen geïdentificeerd die Duitsland snel moet nemen om zijn economie te herstellen.

Te lang heeft Duitsland geleund op het succes van de eigen, klassieke maakindustrie. De technologische voorsprong zoals Duitsland die vroeger had, is verdwenen. De oorzaken zijn divers; van China tot bureaucratisering; maar het belangrijkste is dat het land onvoldoende heeft ingespeeld op de digitalisering en de opkomst van nieuwe technologieën als AI.

De traditionele pijlers van de Duitse economie (export, industriële productie en technologisch leiderschap) staan onder zware druk. De situatie is alarmerend. De industriële productie is sterk gedaald, vooral in energie-intensieve sectoren. Meer dan een derde van de Duitse industriële bedrijven snijdt in de eigen investeringen. Twee derde van de bedrijven meldt dat hun concurrentievermogen in gevaar is.

Volgens ons is er een radicale heroriëntatie nodig om van Duitsland weer een toonaangevend land te maken. Tot nu zijn de maatregelen vooral reactief en gericht op symptomen. Het roer moet om en daarvoor is een totaalplan nodig.

Om deze brede economische crisis het hoofd te bieden, is volgens ons een ingrijpend strategisch maatregelenpakket nodig. We hebben tien strategische maatregelen geïdentificeerd om de Duitse economie te herstellen:

1. Fiscale hervorming
   Duitsland moet zich bevrijden van zelfopgelegde fiscale beperkingen. Het land heeft meer financiële ruimte nodig voor essentiële investeringen, mogelijk door het verhogen van het structurele tekortplafond naar 0,5-1% van het BBP. Denk als stimulans bijvoorbeeld aan fiscale prikkels voor investeringen in innovaties.
2. Groene energietransitie
   Om concurrerend te blijven, moet Duitsland versneld overschakelen op duurzame energie. Dit vereist investeringen van ongeveer 1 biljoen euro tot 2035, gelijk verdeeld tussen infrastructuurverbetering en uitbreiding van de capaciteit voor hernieuwbare energie.
3. Infrastructuur vernieuwen
   Na jaren van verwaarlozing is een inhaalslag nodig. Ongeveer 600 miljard euro extra investeringen zijn vereist in het komende decennium voor infrastructuur, onderwijs, huisvesting en groene energie.
4. Arbeidsmarkt versterken
   Om de demografische kloof te dichten, moet Duitsland de arbeidsparticipatie verhogen van vrouwen, ouderen en immigranten door barrières weg te nemen en stimulansen te bieden.
5. Aanpassing pensioenstelsel
   Met een vergrijzende bevolking zijn hervormingen nodig om de pensioenkosten te beheersen en langer doorwerken te stimuleren.
6. Belastinghervorming
   Het huidige systeem belast arbeid te zwaar. Hervormingen moeten zich richten op het verlagen van de inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting om economische participatie te bevorderen. 
7. Innovatie stimuleren
   Duitsland moet zijn R&D-investeringen verdubbelen naar 6% van het BBP om leidend te blijven in toekomstige technologieën.
8. Regeldruk verminderen
   Bureaucratische kosten bedragen jaarlijks 146 miljard euro. Een reductie van 25% in vier jaar tijd en verdere digitalisering zijn cruciaal voor efficiëntie en concurrentievermogen.
9. Europees leiderschap versterken
   Duitsland moet zijn rol in de EU hernieuwen. Twee cruciale EU-vraagstukken daarbij zijn de Europese schuldenproblematiek en de voltooiing van de kapitaalmarktenunie (CMU). 
10. Handelsrelaties aanpassen
    Met een afnemende globalisering moet Duitsland zijn waardeketens heroriënteren richting Europa en zich inzetten voor vrijhandelsovereenkomsten.

De politieke leiders van Duitsland zullen deze maatregelen snel moeten nemen. Hoe langer er wordt gewacht, hoe groter de problemen. Faillissementen en ontslagen zijn nu al aan de orde van de dag. De Duitse maakindustrie is goed voor 5,5 miljoen banen. Daar zit nu flink de klad in. De consequenties zijn enorm. Het land zal de economie moeten verbreden. De tijd van de dominante (op export gerichte) maakindustrie is voorbij. Er is een nieuw model nodig waarin volgens ons schone, groene technologie een hoofdrol moet krijgen.