Euler Hermes Ekonomik Araştırmalar
Haftalık İhracat Risk Görünümü
17 Nisan 2019
Haftanın Verisi
Çin 1. çeyrek reel GSYH büyümesi yüzde 6,4
Manşetlerde
Çin: Canlandırma önlemleri büyümeyi istikrara kavuşturdu
Ekonomiyi canlandırmaya yönelik önlemler Çin’de reel GSYH büyümesinin istikrara kavuşmasına yardımcı oldu ve ülke, ilk çeyrekte bir önceki çeyrekte olduğu gibi yıllık yüzde 6,4 büyüdü. Hizmetler sektöründe yavaşlama olsa da sektör dayanıklılık göstermeye devam etti 2018 yılı son çeyreğinde yıllık büyüme yüzde 7,4 iken 2019 yılı ilk çeyreğinde yüzde 7’ye geriledi. Sanayi sektörünün genelinde büyüme yüzde 5,8’den yüzde 6,1’e yükselerek hızlanırken, başlıca sanayi sektörlerinin büyümesinde yüzde 3,5’ten, yüzde 2,7’ye düşüş yaşandı. Aylık verilere bakıldığında büyümedeki istikrarın Mart ayında faaliyetlerin iyileşmesinden kaynaklandığı görülüyor. Mart ayında reel sanayi üretimi Ocak-Şubat ayındaki yüzde 5,3’ten sonra yıllık yüzde 8,5 arttı. Perakende satışlar yüzde 8,2’den sonra yıllık yüzde 8,7 büyüdü ve kentsel yatırımlar Ocak-Şubat dönemindeki yıllık yüzde 6,1’lik artıştan sonra Ocak-Mart döneminde yıllık yüzde 6,3 ile iyileşmeyi sürdürdü. Bu artışları sürükleyen KOBİ’ler ve hükümetin altyapı harcamaları oldu. Önümüzdeki dönem için öncü göstergeler ekonomik faaliyetlerde artış olabileceğine işaret ediyor. Hem imalat sanayii hem de hizmet sektörlerine yönelik anketlerde, üretimde artışlar ve finansman göstergelerinde iyileşme var. Şubat ayında yüzde 8 olan M2 büyümesi Mart ayında hızlanarak yıllık yüzde 8,6 oldu. Şubat ayında yüzde 10,1 olan sosyal finansman dengesindeki artış Mart ayında toplam yıllık yüzde 10,7’ye çıktı. Tüm bu gelişmeler çerçevesinde 2019 yılı için yüzde 6,4 olan GSYH büyümesi tahminimizi koruyoruz (2018 yılında büyüme yüzde 6,6’ydı).
ABD: İmalat sanayii ve konut piyasasında zayıflık
İmalat sanayi sektörü tökezlemeye devam ediyor. Sanayi sektörü genelinde toplam üretim Mart ayında aylık bazda yüzde 0,1 azaldı. Oysaki beklentiler yüzde 0,3 artış olacağı yönündeydi. Böylece, sanayi sektöründe yıllık üretim artış hızı da yüzde 2,8’e gerilemiş oldu. Sadece altı ay önce bu oran yıllık yüzde 5,4’tü. İmalat sanayii özelinde ise üretimin aylık artış hızı aynı kalsa da yıllık artış hızı son iki yılın en düşük seviyesi olan yüzde 1’e geriledi. Düşüşlerde; giyim ve motorlu araç sektörleri belirleyici oldu. Giyim sektöründe geçen sene üretimde yüzde 14,5’lik gerileme vardı. Motorlu araçlar sektöründe ise üretim düşüşü aylık yüzde 2,5 iken yıllık yüzde 4,5 oldu. Geçtiğimiz sene 19 imalat sanayii sektöründen 9’unun üretimlerinde daralma yaşandı. Konut sektöründe de Piyasa Endeksi bir puan artarak 63 seviyesine çıkmış olmasına rağmen (üretim artışına işaret ediyor) sıkıntılar devam ediyor. Son görülen artışa rağmen endeks hâlen Kasım ayındaki keskin düşüşü telafi edemedi ve geçen seneye göre 5 puan geride. Her zamanki gibi “Potansiyel Alıcı Trafiği” bileşeni 47 seviyesi ile en arkada kalan bileşen ve bu da, potansiyel müşterilerin konut üreticilerini ziyaretlerinde azalma olduğu anlamına geliyor. Ekonomi geneli içinse son zamanlarda yayınlanan birçok rapor ılımlı ama biz 2019 yılı için güçlü sayılabilecek yüzde 2,5’lik GSYH büyümesi tahminimizi koruyoruz.
Afrika: Kamu borçları ve sokak gösterileri
Geçtiğimiz haftalarda; Zimbabve, Tunus, Sudan ve Cezayir ciddi kamu gösterilerine sahne oldu. Bu ülkelerin her birinde kamu finansmanı (buna sübvansiyonlar da dahil) dikkatli bir denetim gerektiriyor. 2011 yılındaki Arap Baharı’ndan 2014 yılında emtia fiyatlarında düşüşün yaşanmasına kadar birçok gelişme nedeniyle ihraç gelirlerinde düşüş var ve bu da bir sürü ülkenin kamu borcunda ciddi artışlara neden olduğu için şimdi bu borçların yeniden istikrara kavuşturulması lazım. Mısır bunun için tipik bir örnek. Ülkede, Kasım 2016’da sübvansiyonların kesilmeye başlanması kamu borç dinamiklerinde başarılı bir iyileşmeye yardımcı oldu. Ocak 2019’da Zimbabve benzin fiyatlarında üç kat artışa gitti (ülkenin kamu borcunun GSYH’ye oranı yüzde 78). Bunu takiben ciddi protestolar yaşandı. Daha sonra bu protestolar hükümetin sübvansiyonları kesmeye başladığı Tunus’ta da görüldü. Burada da kamu çalışanlarının ücret artışlarına son verilmişti. 2019 yılında kamu borcu GSYH oranının yüzde 82’ye çıkması bekleniyor. Son olarak Sudan’da da ekmek fiyatlarına yönelik sübvansiyonlara son verileceği duyurulduğunda protestolar yaşandı. Bu ülkede de kamu borcu / GSYH oranının 2019 yılında yüzde 180’e ulaşması bekleniyor. Borç sürdürülebilirliği sorun olmaya devam ettikçe alınan bu tip önlemlerin diğer Afrika ekonomileri üzerinde de olumsuz etkileri olabilecektir.
Mercekteki Ülkeler
Meksika: Merkez bankası temkinli
Mart ayı merkez bankası toplantısına ait –ki bu toplantıda politika faiz oranı yüzde 8,25’te sabit tutulmuştu- yayınlanan son notlar kurul üyelerinin çoğunun çekirdek enflasyonu endişe verici bulmaya devam ettiğini gösteriyor. Çekirdek enflasyon uzun süredir yüzde 3,6’da. Enflasyon riski yukarı yönde artmış durumda. Halihazırdaki belirsizlik ortamı içinde merkez bankası döviz kuru oynaklığının fiyatlara geçişini, ABD’nin para politikasını ve yurtiçindeki durgun koşulları takip etmeye devam edecek. Bunlardan son ikisi enflasyon için olumlu olsa da işsizlikte biraz artışla sonuçlanabilir. Son üç ayda işsizlik yüzdelik 0,2 puan artışla yüzde 3,5 oldu. Ancak, Devlet Başkanı Andrés Manuel López Obrador’un (AMLO) yarattığı politik dalgalanmalar nedeniyle döviz kuru oynaklığı riski de devam edecektir. 16 Nisan’da AMLO, bakanlarına eski devlet başkanının eğitim reformunu görmezden gelmelerini söyledi. Buna ek olarak ABD’nin ticaret ve göç politikaları ve Pemex’in finansal durumu da piyasalarda potansiyel oynaklık yaratıyor. Bu nedenle sonbahara kadar herhangi bir faiz indirimine gidilmesini beklemiyoruz.
Bulgaristan: Yıla güzel bir başlangıç
Ocak ayında mevsimsellikten arındırılmış olarak aylık yüzde 3,6 artan sanayi üretimi Şubat ayında da yüzde 1,5 arttı. Ocak ayındaki artışın daha yüksek olmasında Aralık 2018’de üretimin aylık yüzde 2,1 düşmesi ve bu nedenle endeksin gerilemiş olması da rol oynadı. İş günlerine göre düzeltilmiş yıllık artışa bakıldığında Ocak ayında yüzde 2,6 büyüyen sanayi üretiminin Şubat ayında imalat sanayii üretimindeki yıllık yüzde 9,1’lik artış sayesinde yüzde 6,6 büyüdüğü görülüyor. Şubat ayında otomotiv endüstrisindeki belirgin toparlanma üretimin yıllık yüzde 12,8 artmasıyla devam etti (Ocak ayında bu artış yüzde 4,5’ti). Bu rakamlar seneye iyi bir başlangıç yapıldığını gösteriyor ve yüzde 2,8’lik 2019 yılı GSYH büyümesi tahminimizi destekliyor. Bu aslında 2018 yılında tamamen yurtiçi talep sayesinde yüzde 3,1 büyüyen ekonomide biraz yavaşlama yaşanacağı anlamına da gelmekte. Geçtiğimiz sene tüketici harcamaları yüzde 6,4, kamu harcamaları yüzde 4,7 ve sabit yatırımla yüzde 6,5 artmıştı. Diğer yandan, ihracatın yüzde 0,8 küçülmesi ve ithalatın yüzde 3,7 artması net ihracatın 2018 yılı büyümesine yüzdelik bazda 2,9 puanlık negatif katkı yapmasına neden olmuştu.
Güney Afrika: Yetersiz elektrik arzı ekonomiyi vuruyor
Genel seçimlere üç hafta kala ANC’nin hakimiyeti devam ediyor, ekonomik durgunluk da... Ekonomik darboğazların hepsinin başında ise yetersiz elektrik arzı geliyor. Elektrik üretimi 2011 yılından bu yana yüzde 4,4 azaldı. Elektrik üretiminde yapısal olarak bir zayıflık var. 2019 yılının ilk çeyreğinde üretim kapasitesi daha da kötüleşerek yüzde 64’e geriledi (uzun dönemli olarak bakıldığında da ortalama yüzde 75). Eskom’un elektriğe ulaşımı iyileştirebilmesi için taze nakde ihtiyacı var ve bunun sadece bir kısmı kamu finansmanı tarafından karşılanabilir. Bütçe açığı sene sonunda GSYH’nin yüzde 5’ini bulacaktır ve kamu borcunun GSYH’ye oranının da yüzde 60’a ulaşması bekleniyor. Özellikle de madencilik ve imalat gibi elektrik yoğun sektörler için Düşük elektrik üretimi büyümenin geleceğini de tehlikeye atıyor. Bu sektörlerin 2019 yılı 1. çeyreğinde üretimlerinin sırasıyla çeyreklik bazda yüzde 2,5 ve yüzde 1,5 azalması mümkün. Sonuç olarak yılın ilk çeyreğinde GSYH’nin bir kere daha negatif gelmesi ve yüzde -0,5 olması mümkün (ülke 2018 yılının ilk yarısında zaten resesyondaydı). 2019 yılı büyümesi de en fazla yüzde 1 olacaktır (kişi başı -yüzde 0,5).
Hindistan: Ekonomik durum iyileşiyor
Hindistan’da seçim mevsimi. 2019 yılı Lok Sabha (Alt meclis) seçimleri 11 Nisan’da başladı ve Mayıs ayının sonunda ülkenin yeni bir hükümeti olacak. Seçim anketleri Başbakan Modi’yi favori aday olarak öne çıkarıyor ama Modi, Hindistan Ulusal Kongresi (INC) partisi lideri Rahul Gandhi’nin zorlu muhalefetiyle karşı karşıya. Seçim Hindistan için önemli bir döneme denk geldi. Ocak ve Şubat ayı verileri çok cesaretlendirici olmasa da Mart ayında ekonomik verilerde biraz iyileşme vardı. İhracat yıllık yüzde 2,4’ün ardından Mart ayında yüzde 11 arttı. Aynı ay, önceden yüzde 2,9 olan toptan fiyatların yıllık yüzde 3,2’ye çıkmasıyla deflasyonist baskılar durulmaya başladı. Sene başından beri yapılan iki faiz indirimiyle kredi koşullarında iyileşme oldu. Hükümetin seçimden önce hanehalkı için; doğrudan nakit transferleri ve vergi indirimleri duyurmasıyla mali politikalar da destekleyici hale geldi. Tüm bu gelişmelerden dolayı ekonomik büyümenin 2019-20 mali yılında yüzde 7,1 ile sağlam olmasını bekliyoruz.
Takvim / Neleri Takipte Olacağız?
19 Nisan Japonya Mart ayı enflasyon
22 Nisan Litvanya Mart ayı sanayi üretimi
22 Nisan Türkiye Nisan ayı tüketici güven endeksi
22 Nisan Brezilya Nisan ayı iş çevreleri güven endeksi
22 Nisan Tayvan Mart ayı ihracata yönelik siparişler
22 Nisan Kolombiya Şubat ayı aylık faaliyet endeksi
23 Nisan Polonya Mart ayı perakende satışlar
23 Nisan Meksika Mart ayı işsizlik oranı
24 Nisan Polonya Nisan ayı iş çevreleri güven endeksi
23 Nisan Ukrayna Mart ayı sanayi üretimi
24 Nisan Almanya Nisan ayı Ifo iş çevreleri anketi
24 Nisan Fransa Nisan ayı iş çevreleri güven endeksi
24 Nisan Güney Afrika 1.Ç. tüketici güven endeksi
24 Nisan Arjantin Mart ayı ticaret dengesi